Gecikmiş Konuşma Bozukluğu Nedir? Tedavi Edilebilir mi? Nasıl Yenilir?
Gecikmiş konuşma bozukluğu olan çocuklar, eğer her hangi bir dil bozukluğuna da sahip değillerse, söylenenleri anlar, anlamlarını kavrarlar, ancak hiç konuşamaz ya da yaşıtları seviyesinde konuşamazlar.
İnsanın iletişim için kullandığı ve doğumundan itibaren öğrenmeye başladığı en önemli araç olan dil ve konuşma becerisi, belirli yaş aralıklarına göre ilerleme kaydetmelidir. Bu yaş aralığı; fiziki duruma, aile yapısına, kültüre ve çevreye göre değişkenlik gösterir.
Dil ve konuşma farklı kavramlardır. Dil, bilgiyi, duyguyu ve düşünceyi edinen, onu anlamlı bir şekle dönüştüren kurallı sistemler bütünüdür. Sözlü, yazılı ve işaretle olabilir. Konuşma ise dilin sözlü bir şekilde ifadesidir. Konuşma, dildeki simge, bilgi veya anlamların; akciğerler, ses telleri, dudak, dişler, dil, damak, geniz boşluğu, gırtlak, yutak ve burun gibi sesletim organ ve yapıları kullanılarak dinleyene iletildiği bir süreçtir.
Konuşmayı üreten sistemlerin gelişme ve kullanılmasındaki gecikmeden kaynaklanan, konuşma gelişimini yavaşlatan, çocuğun yaşının gerektirdiği şekilde konuşmasına engel olan bozukluğa “Gecikmiş Konuşma Bozukluğu” denir. Tıptaki adı “Alalia”dır. Kelime anlamı; konuşma eksikliği ya da konuşma becerisini kaybetmedir.
Gecikmiş konuşma bozukluğunda 18 ay, kritik eşik olarak kabul edilir. Çocuk, düşünce, motor ve oyun becerilerinde herhangi bir sorun yaşamamasına ve yaşıtlarıyla aynı seviyede gelişme göstermesine rağmen, 18 aylık olduğunda hiç konuşamıyorsa ve 24 aylık olduğunda en az 50 kelime söyleyemiyorsa, gecikmiş konuşma bozukluğu ya da dil ve konuşma bozukluğu olup olmadığına dair doğru bir teşhis ve tanı konulabilmesi için profesyonel bir yardım alınması gerekmektedir.
Gecikmiş konuşma bozukluğu olan çocuk; söylenenleri anladığı ve ifadeleri kavradığı dil olan “Alıcı Dil” becerisinde değil, kendini ifade ettiği “İfade Edici Dil” becerisinde gecikme yaşar.
Gecikmiş Konuşma Bozukluğu Nedenleri Nelerdir?
Gecikmiş konuşma bozukluğunun sebepleri; çocuğun bedenindeki yapısal bozukluklardan ya da çevresel etkenlerden kaynaklandığı konusunda öne sürülen birçok nedeni vardır. Bu nedenlerden biri ya da daha fazlası etkin olarak bir arada bulunabilirler:
Kalıtımsal / Genetik Nedenler: Çocuğun anne babadan aktarılan genetik kodlarından kaynaklanabilir.
Patolojik Nedenler: Konuşmanın üretilmesinde kullanılan sesletim (artikülatör) organ ve yapılarındaki hasar ya da deformasyondan kaynaklı oral motor problemlerden, görme kaybından veya işitme kaybından kaynaklanabilir.
Nörofizyolojik Nedenler: Beynin dil ve konuşma ile ilgili olan temporal lobunda meydana gelen hasar ya da deformasyondan, beyin dalgaları kaynaklı iletim bozukluklarından, solunum bozuklukları ve yanlış nefes kontrolün kaynaklanabilir.
Çevresel Nedenler: Ailenin çocuğa gerektiği kadar zaman ayırmaması ve ilgi göstermemesinden, yönlendirici, sınırlayıcı ve baskıcı aile yapısından, psiko-sosyal yoksunluktan, evde iki farklı dil konuşulmasından, düşük eğitim ve ekonomik yaşam standartlarından, yüksek seviyede teknolojik alet kullanımından kaynaklanabilir.
Gecikmiş Konuşma Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?
Gecikmiş konuşma bozukluğu, belirtilerin şekil ve şiddet yönünden çok fazla değişiklik gösterdiği bir konuşma güçlüğüdür. Belirtiler kişiden kişiye farklılıklar göstermektedir. Sık görülen belirtiler şunlardır:
1. Yaşıtlarına oranla konuşmazlar ya da sınırlı sayıda kelime kullanarak kısa cümleler kurarlar. Kendilerini ifade edemezler.
2. Ağız ve gırtlak bölgesinde çiğneme ve yutma gibi işlevsel problemler yaşayabilirler.
3. Kelime dağarcıkları sığ ve kısıtlıdır. Kelimeler yerine işaretle ifadeye yönelebilirler. Anlamsız sesler çıkarabilirler. Bağırma, ağlama, vurma gibi aşırı seviye hareketlerle ifade eksikliklerine karşı tepkilerini gösterebilirler.
4. Etrafında konuşulanı duymazdan gelebilirler, dinlemiyormuş gibi davranabilirler.
5. Ortama uyum problemi yaşayabilirler.
6. Dikkat eksikliği veya dağınıklığı yaşayabilirler.
Gecikmiş Konuşma Bozukluğu Tanısı Nasıl Konur?
Doğru tanı konulabilmesi için öncelikle; çocuğun konuşmasını engelleyen fizyolojik ya da psikolojik bir hastalığın ya da problemin olup olmadığını anlamak için bir çocuk psikologu / pedagog ve ilgili doktorlar tarafından tıbbi bir muayene ve değerlendirme yapılmalıdır.
Gecikmiş konuşma bozukluğu teşhisi; belirtilerin görülmesi ile birlikte, çocuk psikologu yardımı alınarak, alanında uzman bir dil ve konuşma terapisti tarafından yapılmalı ve tanı konulmalıdır.
Çocuğun ailesi ve çevresinin yardımıyla hasta hikâyesi oluşturulmalı, gözlem yapılmalı, bozukluğun seviyesi tespit edilmelidir. Ayrıca testler uygulayarak, diğer alanlardaki gelişme seviyeleriyle kıyaslanmalıdır.
Gecikmiş Konuşma Bozukluğu Tedavisi Nasıl Yapılır?
Gecikmiş konuşma bozukluğu işitme sorunundan kaynaklanıyorsa süratle tedaviye başlanmalı ve işitme cihazlarından faydalanılmalıdır.
Gecikmiş konuşma bozukluğunu yenebilmek ve çocuğun normal konuşmasını sağlamak için; farklı terapi, yöntem ve oyun temelli eğitimler uygulanmaktadır.
Çocuğunuzda gecikmiş konuşma bozukluğu problemi varsa merkezimizden yardım alabilir ve tedavi olabilirsiniz. Ankara Psikolog ve Psikiyatri Klinikleri arasında önemli bir yere sahip olan Kızılay Psikolog ve Psikiyatri Merkezimizden randevu alabilir, psikiyatri uzmanı ve psikologlarımıza danışabilirsiniz. Kızılay Psikiyatri randevusu için iletişim bilgilerimizi kullanarak bize ulaşabilirsiniz.