Kronik stres, vücudun uzun süre boyunca yüksek düzeyde baskı altında kalmasıyla ortaya çıkan bir durumdur. Stres, başlangıçta tehditlere karşı verilen doğal bir tepki olsa da kronikleştiğinde çeşitli sorunlara yol açar. Bu kapsamda iş hayatındaki yoğunluk, ekonomik zorluklar ve ilişkilerde yaşanan çatışmalar gibi faktörlerle tetiklenen gerginlik hali, zamanla kişinin sağlığını olumsuz yönde etkiler. Uyku problemleri, sürekli yorgunluk ve odaklanma güçlüğü ise kronik stresin belirtileri arasındadır.
Kronik Stresin Nedenleri
Yoğun çalışma temposu, uzun mesai saatleri, performans beklentileri ve iş güvencesinin olmaması stresin nedenleri arasındadır. Kişinin yaşam kalitesini düşüren bu durumun ortaya çıkmasına neden olan diğer faktörler ise şu şekildedir:
-
Ekonomik zorluklar, borçlar ya da gelir dengesizlikleri
-
Aile içi anlaşmazlıklar, arkadaşlık ilişkilerindeki sorunlar, karşı cinsle yaşanan gerginlikler
-
Kronik hastalıklar, sürekli ağrı ya da tedavi süreçleri
-
Gürültü, kalabalık, trafik veya yaşam alanındaki olumsuzluklar
Mükemmeliyetçi tutum, belirsizlik, değişim, teknoloji ve sosyal medya da kronik stresin nedenleri arasında yer alır.
Kronik Stresin Belirtileri
Enerji düzeyinde belirgin bir düşüş ve dinlenmeye rağmen geçmeyen bitkinlik, ilgili durumun belirtileri arasındadır. Kişinin günlük yaşamını zorlaştıran durumun en yaygın diğer belirtileri aşağıdaki gibidir:
-
Uykuya dalmada güçlük ya da sık sık uyanma
-
Odaklanma sorunları, unutkanlık ve karar verme süreçlerinde zorlanma
-
Ani duygu değişimleri, tahammülsüzlük ve kolayca öfkelenme eğilimi
-
Boyun, omuz ve sırt bölgesinde hissedilen kasılmalar
Baş ağrıları, sindirim sistemiyle ilgili rahatsızlıklar, iştah değişiklikleri, sosyal izolasyon, kaygı ve endişe hali de söz konusu durumun belirtileri arasındadır.
Kronik Stresin Psikoloji Üzerindeki Etkileri
Kronik stres, kişinin psikolojisi üzerinde derin ve uzun süreli etkiler bırakabilen bir durumdur. Bireyin içsel dengesini bozan sürekli bir gerginlik hali; kaygı, endişe ve huzursuzluk gibi duyguların artmasına yol açar. Söz konusu durum da anksiyete bozukluklarının gelişmesine zemin hazırlar.
Kronik stres, kişinin olumsuz düşüncelere daha fazla kapılmasına ve karamsar bir bakış açısı geliştirmesine sebebiyet verir. İlgili süreç, özgüven eksikliği ve kendine yönelik eleştirel tutumun artmasıyla sonuçlanır. Dolayısıyla bireyler, bir süre sonra değersiz ve yetersiz olduklarını düşünmeye başlar.
İş Yerindeki Kronik Stres Kaynakları ve Etkileri
Yoğun çalışma temposu, uzun mesai saatleri ve yüksek performans beklentileri iş yerindeki kronik stres kaynakları arasındadır. Aynı zamanda çalışma arkadaşlarıyla yaşanan çatışmalar, yöneticilerle iletişim sorunları ve iş yükünün adaletsiz dağılımı da söz konusu durumu tetikler. Teknolojinin hızlı gelişimi ve sürekli değişen iş gereklilikleri ise çalışanların kendilerini güncelleme ihtiyacı hissetmesine yol açar. Bu durum, zamanla zihinsel yorgunluğu ve stresi artırır.
İş yerinde kronik stres etkileri hem bireysel hem de kurumsal seviyede ortaya çıkar. Sürekli baskı altında çalışan kişilerde yorgunluk, uyku bozuklukları, konsantrasyon güçlüğü ve sinirlilik gibi belirtiler meydana gelir. Ayrıca bu durum, bağışıklık sistemini zayıflatarak sık hastalanmaya, sindirim problemlerine ve kalp-damar rahatsızlıkları gibi ciddi sağlık sorunlarına sebebiyet verir.
İlgili durum, kurumsal düzeyde de birtakım olumsuz etkilere sahiptir. Çalışanların verimliliğinin düşmesi, işe devamsızlığın artması ve ekip içi iletişim sorunlarının yaşanması yoğun stresin muhtemel sonuçları arasındadır.
Kronik Stresin Sosyal İlişkiler Üzerindeki Etkileri
Sürekli bir gerginlik hali, kişinin duygusal açıdan daha hassas ve tepkisel olmasına yol açar. Bu noktada stres altındaki bireyler, daha kolay öfkelenir, tahammülsüz davranışlar sergiler ve iletişim kurarken sabırsız davranır. Bu durum, aile içi ilişkilerde ve yakın arkadaşlıklarda çatışmaya neden olur. Ayrıca bireylerin sosyal aktivitelere katılımını azaltır, yalnızlaşma ve izolasyon duygularını artırır.
Empati kurma ve duygusal bağlantılar geliştirme yeteneğinin zayıflaması, kronik stresin sosyal ilişkiler üzerindeki bir diğer olumsuz etkisidir. Söz konusu durumla mücadele eden bireyler, kişisel sorunlarına odaklandığı için çevresindekilerin ihtiyaçlarını ve duygularını gözden kaçırabilir. Dolayısıyla ilişkilerdeki karşılıklı anlayış azalır ve duygusal mesafe artar.
Kronik Stres Hangi Hastalıklara Yol Açar?
Vücudun uzun süreli bir alarm durumunda kalmasına yol açan kronik stres, çeşitli zihinsel ve fiziksel hastalıklara neden olur. Bu kapsamda stres hormonlarının sürekli yüksek seviyelerde olması, bağışıklık sistemini zayıflatarak vücudu enfeksiyonlara ve hastalıklara karşı savunmasız hale getirir. Ayrıca sürekli gerginlik halinin zihinsel sağlık üzerinde de çeşitli olumsuz etkileri mevcuttur. Aşağıdaki başlıklarda bu durumun yol açtığı hastalıklara değinilmiştir:
Depresyon ve Anksiyete Riski
Aşırı stres, kişinin içsel dengesini bozarak kaygı, endişe ve umutsuzluk gibi duyguların artmasına neden olur. Bu durumdan muzdarip olan bireyler, kendilerini tehdit altında hisseder. Sürekli bir gerginlik hali ise yaygın anksiyete bozuklukları vb. durumların ortaya çıkmasına zemin hazırlar. Bununla birlikte kişinin yaşamdan zevk almasının önüne geçen stres faktörü, motivasyon düzeyini düşürerek depresyon riskini artırır.
Odaklanma ve Hafıza Sorunları
Kronik stres bozukluğu, beynin dikkat mekanizmalarını zorlayarak kişinin konsantrasyonunu sürdürmesini olumsuz etkiler. Hem iş hem eğitim hayatında performans düşüklüğüne yol açar ve günlük görevleri yerine getirmeyi engeller. Aynı zamanda beyindeki hipokampus bölgesini etkileyerek hafıza süreçlerini de bozar.
Uyku Bozuklukları ve Uykusuzluk
Gerginlik hali, vücudun stres hormonlarını yüksek seviyede salgılamasına yol açarak kişinin rahatlamasını ve uykuya dalmasını zorlaştırır. Buna bağlı olarak zihnin gece boyunca sürekli aktif kalmasına ve olumsuz düşüncelerin artmasına sebebiyet verir. Ayrıca uyku kalitesini düşürerek bireyin dinlenmeden uyanmasına da yol açar.
Kronik Stres için Hangi Doktora Gidilir?
Kronik stresle başa çıkmak isteyenler, ilk olarak aile hekimine ya da dahiliye uzmanına giderek genel bir sağlık kontrolünden geçmelidir. Stres belirtilerinin ruhsal ve duygusal alanda yoğunlaşması halindeyse psikiyatrist ya da klinik psikologla görüşmek faydalı olur. Aynı zamanda strese yol açan sağlık sorunları için de uzmanlardan yardım alınmalıdır. Örneğin; kalp-damar sorunları için kardiyoloji uzmanına başvurmak gerekir.
Kronik Stres Nasıl Geçer?
Kronik stresten kurtulmak isteyenler, ilk olarak strese yol açan faktörleri belirlemelidir. Yaşam tarzında yapılacak değişiklikler, stresle başa çıkmayı kolaylaştırır. Düzenli egzersiz, sağlıklı beslenme ve yeterli uyku da kişinin hayat kalitesini yükseltir. Bununla birlikte meditasyon, nefes egzersizleri ve yoga zihni sakinleştirerek stresin olumsuz etkilerini hafifletir.
Kronik Stres Tedavisi
Kişinin yaşam kalitesini artırmayı ve gerginlik halinin olumsuz etkilerini azaltmayı hedefleyen kronik stres tedavisi, çok yönlü bir yaklaşım gerektirir. Bu bağlamda öncelikle yaşam tarzında değişiklikler yapılmalı ve rahatlama tekniklerinden yararlanılmalıdır.
Stresin bireyin günlük hayatını ciddi şekilde etkilediği durumlarda ise profesyonel desteğe ihtiyaç vardır. Bu çerçevede psikoterapi, bilişsel davranışçı ve farkındalık temelli terapi stresin etkili bir şekilde yönetilmesini sağlar. Ayrıca anksiyete ve depresyonla başa çıkmak için psikiyatristler tarafından önerilen ilaçlar kullanılmalıdır.
Erdem Psikiyatri, uzman psikiyatrist ve psikologlaın ortak çalışmaları neticesinde kronik stresle mücadele eden kişiler için özel tedavi planları sunar. Bu noktada farklı klinik testlerinden yararlanan uzmanlar, yaşanan sorunların tanı ve tedavisinde gerçekçi yaklaşımlar benimser. Alanında uzman kadrosu ve profesyonel tutumuyla ön plana çıkan klinik, danışanların değerlerini merkeze alarak stresten kaynaklı olumsuz durumlarla etkili bir şekilde mücadele etmelerine de imkan tanır.