Hipomani
Hipomani, insanın bedensel ve psikolojik olarak, kendini alışılmadık şekilde gösteriş, heyecan veya irritabilite (uyarılar aşırı tepki) olarak ifade edebilen, nedensiz, orantısız, doğal olmayan mutluluk, dışa dönüklük ve hareketlilikle karakterize olan sağlıksız bir zihin, ruh hali ve davranış biçimidir.
Hipo kelime anlamı olarak; düşük, alt anlamına gelmektedir. Mani ise tehlikeli sonuçlar doğurabilecek kadar aşırı heyecan, enerji, huzursuzluk hissi ile yerinde duramama gibi belirtilerle tanımlanan bir tür ruhsal bozukluktur.
Hipomani olan bir kişinin ailesi ve arkadaşları, kişide farklılık olduğunu gözlemlekle beraber kişinin hipomani olduğunu fark etmeyebilir.
En az dört gün boyunca devam eden atak, hipomani tanısı koydurabilir. Bu tanıda insanlar kendilerini çok iyi hissededip, yüksek verimlilikte çalışabilirler.
Hipomanik bir kriz için tanı ölçütleri oldukça spesifik olmakla beraber belirtilerin görünme şekli kişiden kişiye değişebilir.
Hipomani Belirtileri Nelerdir?
Hipomani denilen bu taşkın ve coşkulu ruh halinde gün boyu devam eden anormal derecede kabarmış, sürekli hızla öfkelenip, ardından neşelendiği ayrı bir duygudurum döneminin bulunması gerekir.
Belirtilerinin üç ya da dört tanesinin de eş zamanlı olması gerekir. Ayrıca kendini büyük görme, genel konuşmada, oturuşta, kalkışta, fikirlerde aşırı özgüvenli, benlik saygısını abartma gibi durumlarda gözlenmektedir.
Psikiyatrik tedavi hizmetlerimiz hakkında daha fazla bilgi almak için lütfen https://www.erdempsikiyatri.com/psikiyatrik-tedavi-yontemleri-ve-suresi sayfasını ziyaret ediniz.
Hipomanik teşhisi konmadan önce şu belirtilerden en az üçünün gözlemlenmesi gerekir:
- Kişinin uyku gereksiniminde azalma. Bununla berbaber gereğinden az uyusa bile, kişide yorgunluk belirtisi olmayıp, aktif yaşamına devam edebilir.
- Kişinin konuşmasında belirgin miktarda artış olurken; yüksek sesle daha hızlı ve kesintisiz bir konuşma şekli oluşur.
- Fikir ve düşüncede hızlanma olurken, kişinin aklında çok çeşitli düşünceler oluşur, ancak tek bir noktaya odaklanamaz. Bir fikirden diğerine geçiş gerçekleşir.
- Dikkatin dağınık olması. Kişi belli bir düşünceye odaklanmış olduğundan, başka bir uyaranla ilk düşünceyi unutup diğerinin arkasından gidebilir.
- Aşırı enerji. Oturamama, yerinde duramama gibi sürekli hareket etme isteğinin olması.
- Olumsuz sonuçlar oluşturma olasılığı yüksek olan, kontrolsüz şekilde risk alma, hızlı araba kullanma, tehlikeli sporlar, fazla harcama yapma, daha dikkatsiz ve sorumsuz hareketler sergileme gibi durumların olması.
Hipomani ile birlikte aşağıdaki değişimler ve belirtiler de görülebilir:
- Kontrolsüz şekilde özgüven artışı,
- Düşüncelerin sürekli meşgul etmesi, arka arkaya planlar kurma,
- Daha sosyal olma,
- Başlanılan işi bitirememe,
- Cinsel arzuda yükseliş,
Hipomani Nedenleri Nelerdir?
Genellikle, kısa dönemli ya da uzun dönemli olabilen hipomaninin kesin nedeni bilinmiyor. Birden fazla etkenin bir araya gelmesi ile ortaya çıkabilir ve bu etkenler kişiden kişiye değişir.
- Yoğun Duygu Durumları
Yoğun yaşanan olumsuz veya kontrolsüz duygular, hipomaniye zemin hazırlayabilmektedir.
Aşırı stres veya strese karşı geliştirilen kontrolsüz savunma mekanizmaları hipomaninin sebebi olabilir.
Erdem Psikiyatri psikoterapi hizmetleri hakkında daha fazla bilgi almak için lütfen www.erdempsikiyatri.com/psikoterapi-nedir-turleri-nelerdir sayfasını ziyaret ediniz.
Aşağıdaki etkenler de hipomanik ve depresif dönemleri tetikleyebilir:
→ Şiddet görmek veya yaralanmak,
→ Bir yakının kaybı,
→ Tacize uğramak,
→ İşsizlik, fakirlik, itibar kaybı gibi zorlu yaşam şartları,
→ Boşanma, taşınma gibi geniş çaplı değişimler yaşamak,
→ Doğum yapmak,
→ Uzun süreli bir depresyon geçirmek, ya da geçiriyor olmak,
NOT: İlkbahar ayları, duygu dalgalanmalarının ve hipomani ataklarının daha sık görülme eğiliminin olduğu dönemlerdir.
- Düzensiz Yaşam Tarzı ve Zararlı Alışkanlıklar
Özellikle uykusuzluk ya da uyku düzenindeki değişikler hipomaniyle sonuçlanabilir.
Kontrolsüz alkol tüketimi ve uyuşturucu madde kullanımı ile hipomani arasında yüksek derecede bağlantı söz konusudur.
Son derece hareketsiz olan tekdüze bir yaşam süren kişiler hipomaniye ve depresyona daha açıktır.
- İlaç Yan Etkileri
Bazı antidepresan ilaçları ve bazı psikiyatrik ilaçlar hipomaniye neden olabilmektedir.
- Ailenin Hikayesi
Hipomani, doğrudan bir sonraki nesle aktarılan bir hastalık değildir. Bununla birlikte, genetik bir altyapının hipomani riskini artırabileceği kanısı da savunulmaktadır.
Bu nedenle ailesinde hipomani atakları yaşayan bir bireyde hipomani görülme riski daha yüksektir.
Ayrıca, prematüre doğmuş olmak da hipomani için risk faktörüdür.
- Bazı Hastalıklar
• Tiroid problemleri
• Kortizol dengesizliği
• Uyku apnesi
• Ağır iltihaplı hastalıklar
• Kansızlık
• Vitamin yetmezliği
• Sinir hastalıkları
• Bazı tümörler ve kanser
Hipomanide genellikle 25 yaşından önce ilk belirtiler görülür. 50 yaşından sonra ise ilk kez görülme sıklığı çok azdır.
Hipomani Tedavisi Nasıl Yapılır?
Hipomaniyi önemsemek ve tedavisini zamanında yaptırmak önem arzetmektedir.
Çünkü hipmani bipolar bozukluğun ilk safhası olarak değerlendirilip, sonraki aşaması depresyona kadar gidebilmektedir. Hatta intihar vaka sayılarında artışa yol açabilmektedir.
Erdem Psikiyatri psikolog hizmetleri hakkında daha fazla bilgi almak için lütfen https://www.erdempsikiyatri.com/psikolog-danismanlik sayfasını ziyaret ediniz.
Eğer hipomani herhangi bir sağlıksız davranışa yol açmayacak kadar hafif yaşanıyorsa, herhangi bir tedavi gerektirmeyebilir. Ancak durumun kontrol altında tutulabilmesi için aşağıdakilere önem verilmelidir:
1. Düzenli ve Sağlıklı Yaşam Tarzı
Sağlıklı ve düzenli yaşam sürmek hipomaniyi tedavi etmeye başlayacağı gibi, yeni bir hipomani atağı riskini de oldukça düşürmektedir.
Ayrıca uyku düzeni çok önemli olup en etkili tedavi yöntemidir. Yeterli ve düzenli bir uyku, duygu durumunun ve bedenin yenilenmesini, dengelenmesini, sağlar.
► Her gece saat 22.00’da yatağa girin.
► En az 8 saat uyuyun.
► Uyunan yerin oldukça karanlık olmasına gerekir ki uykunun koruyucu etkisinin ortaya çıksın.
► Uyuduğunuz ve kalktığınız saatler aynı olsun.
► Ekran bağımlılığı uyku düzensizliğinde çok büyük bir faktördür. Ekrana bakma süresini azaltın.
2. Egzersiz Yapmak
Çoğu uzman bipolar bozukluklarda egzersizin çok faydalı olacağını ifade etmektedir.
• Var olan hipomani atağında enerjiyi egzersiz yaparak atmak, vücudun ve duygu durumun durağan hale gelmesi için bire birdir.
• Egzersiz ile üretilen serotonin, hipomaniye yol açan vücut kimyasallarının düzensizliğini dengeleyip, mutluluk hissini oturaklaştırır.
3. Kafein ve Tatlı Azaltılmalı
Kafein patlaması, hipomani belirtilerine benzer şekilde etkiler gösterir. Özellikle uykusuzlukla kafein patlaması bir araya gelince hipomaniyi tetikleyebilir.
Hipomaniyle birlikte tatlı yeme isteğinde de artış olur. Basit şeker tüketildikten sonra hızla üretilen insülin beyin ve sinir hücrelerini bir süre tatmin etse de, kısa bir süre sonra tatlı isteği tekrar tetiklenir ve kısır döngü şeklinde devam ederek hipomani beslenir.
4. İlaç Tedavisi
Uzman hekim tarafından ilaç tedavisinde karar kılınmışsa, hipomani bipolar (iki uçlu) bozukluğun bir fazı olarak değerlendirilmiş demektir.
İlaç tedavileri ile aşağıdakilerden biri veya bir kaçı amaçlanmış olabilir:
• Duygu durum dalgalanmalarını stabilize etmek,
• Nadir vakalarda psikoz riskini düşürmek,
• Uykusuzluk ya da huzursuzluk gibi bazı aküt belirtileri yatıştırmak,
• Olası sonraki fazdan (depresyon) korumak,
UYARI !
İçerikte yer alan yazılı ve görsel içerikler öneri ve bilgilendirme niteliğinde olup kesin teşhis ve tedavi niteliği taşımamaktadır. Herhangi bir sağlık sorunu karşısında mutlaka doktorunuza başvurunuz.
Ankara Erdem Psikiyatri Merkezi olarak sizlere her zaman yardımcı olmaya hazırız. Bizlere erdempsikiyatri.com üzerinden ulaşabilirsiniz.