Paranoid kişilik bozukluğu, halk arasında paranoya olarak bilinen psikolojik bir rahatsızlıktır. En genel tanımı ile bu rahatsızlık bireyin, diğer insanlara karşı nedensiz ve devamlı şekilde duyduğu şüpheci ve güvensiz yaklaşımdır. Sürekli devam eden şüphe ve güven eksikliği durumu çocukluk veya ergenlik dönemi içerisinde başlar. Bu rahatsızlık erkeklerde daha yaygındır.
Paranoid kişinin duyduğu aşırı güven eksikliği ve şüphe duygusu, çevresindeki insanların kendisinden faydalanacağı ya da kendisine zarar vereceği düşüncesiyle saplantı haline gelebilir. Bu yüzden kişi sürekli olarak tedbirli ve dikkatlidir. Paranoyak düşüncelerin esir aldığı insan, sosyal ve aile ortamında sağlıklı bir iletişim kuramaz ve ilişkileri bozulur.
Paranoid Kişilik Bozukluğunun (PPD) Belirtileri Nelerdir?
Paranoid kişilik, diğer kişilik bozukluklarından farklı olarak duyduğu şüphe ve güvensizliği belirli bir mantık çerçevesine oturtur. Yani hasta karşısındaki insanları etkileme gücüne sahiptir. Böylece rahatsızlığın diğer insanlar tarafından anlaşılması da zorlaşır. Aynı zamanda savunmacı bir tavır takındıkları için yalnız kalmayı tercih ederler. Genel olarak paranoid kişilik bozukluğu belirtilerini şöyle sıralayabiliriz:
● İnsanlara güven konusunda şüphecidirler. Paranoid hastalar kendi hayatlarına dair herhangi bir konuyu başkalarıyla paylaşmak istemezler. Güven problemi yaşadıkları için anlattıklarının kendi aleyhinde kullanabileceği inancını taşırlar.
● Kimseyle yakın ilişki kurmazlar. İnsanların dostluk ve arkadaşlıklarına inanmazlar. Başkalarının kendilerini kandırabileceği ve sömüreceği düşüncesiyle insanlara şüphe ile yaklaşırlar. Örneğin eşlerinin ya da sevgililerinin bile sadakatsiz olduğu düşüncesine kapılırlar ve onlardan kuşkulanırlar.
● İnsanlarla ilişki kurdukları zamanlarda ise onlara karşı soğuk ve uzak davranırlar. Kandırılmak korkusuyla çevrelerine yaklaştıkları için kontrolcü ve kıskanç olabilirler.
● Kendilerine karşı yapılan hataları affetmezler ve kin tutarlar.
● Karşısındaki insanın her sözünden ya da ifadesinden gizli anlamlar çıkarabilirler. Her sözün altında kendisine yönelik bir tehdit olduğu düşüncesine kapılırlar. Kimsenin görmediği saldırıları fark edip, agresif bir tavır sergileyerek intikam almaya çalışabilirler.
● Nevrotik bir ruh haline sahiptirler.
● Eşleştirilmeye tahammülleri yoktur. Her zaman haklı olduklarını düşünürler. Bu yüzden hiçbir sorun karşısında kendilerini sorumlu olarak görmezler. Böyle bir sorumluluğu zayıflık olarak görürler.
● Paranoid bozukluk sebebiyle aşırı şüpheci olan kişiler hiçbir duygu, düşünce ve sırlarını başkalarıyla paylaşmazlar. Eğer çevresindeki herhangi biriyle sırrını paylaştıysa, anlattığı kişinin bunu kendi aleyhine kullanabileceği şüphesi ile etrafta bunun delilini arar. Bu durumun kendisine yönelik bir tehdit oluşturduğuna inanır.
● Aile çevresini her zaman vefasız olarak görürler. Kendisine yapılan iyilikleri ve olumlu davranışları görmezden gelen paranoyak kişi, ailesi ile yaşadığı en ufak problemde onları suçlar ve ilişkilerini koparır.
● Hayatlarında rahat değillerdir. Şüphe duygusu, yaşadıkları çevrede her şeye karşı temkinli olmalarına sebep olur.
● Etraflarındaki her şeyi kontrol etmek isterler. Böylece kendilerini güvende hissedebilecekleri düşüncesi hakimdir. İnsanlara karşı aşırı eleştirel davranırlar; ama kendilerinin eleştirilmesi karşısında tahammülsüzdürler.
Paranoid rahatsızlığı olan kişiler sanrılar haricinde semptom göstermezler. Sanrılar ise bireyin konuşma biçimi, davranışları ve duygularında kendini gösterir. Sanrıların esiri olan birey gerçeklikten kopar ve şüphe ile kurduğu bir dünyaya kendini hapseder.
Histrionik kişilik bozukluğu hakkında bilgi almak için https://www.erdempsikiyatri.com/histrionik-kisilik-bozuklugu-nedir adresini ziyaret edebilirsiniz.
Paranoid Kişilik Bozukluğuna Ne Sebep Olur?
Kişilik bozukluklarının temelinde genetik sebepler önemli rol oynar. Bunun yanında biyolojik, nörolojik ve hatta sosyolojik nedenler de göz ardı edilmemelidir. Paranoid kişilik bozukluğu vaka örneği incelendiğinde uzmanlar rahatsızlığın beynin ön kısmında yer alan doğru ve yanlışı ayırt edebilme işlevini sağlayan (Frontal Cortex) tarafta oluşan yapısal bozukluktan kaynaklandığını saptayabilir. Başka bir vaka örneğinde ise rahatsızlığın sebebi yetişme tarzı olarak ortaya çıkabilir.
Paranoid kişilik bozukluğu, nedeni tam olarak belirlenebilmiş bir rahatsızlık değildir. Biyolojik etkenlerine dair net veriler ortaya konulamamıştır. Genellikle genetik bağlantı, çevresel faktörler, fiziksel ve duygusal tramvaların bu rahatsızlığa neden olduğu düşünülmektedir. Özellikle çevresel ve yapısal faktörler paranoyayı tetiklemektedir.
Paranoid Kişilere Nasıl Davranılır?
Paranoid kişilik bozukluğu olan bireyle yaşamak azami dikkat gerektirmektedir. Paranoid sanrılarla birey tek başına mücadele edemeyeceği için ailenin desteği önemlidir. Aile, paranoyak bireyin kendilerine yönelik sanrıları ile de mücadele etmek zorunda kalabilir. Örneğin evli bir hastanın eşine karşı duyduğu aşırı şüphe, onun kendisini aldatacağı düşüncesi her iki tarafın da mücadele edeceği bir sorun olarak görülmelidir. Peki paranoid kişilere karşı nasıl davranılmalı?
● Öncelikle paranoyak kişiye karşı açık ve net olun.
● Hiçbir konuda yalan söylemeyin, dürüst olun.
● Rahatsızlığı olan kişiye karşı öfke duymayın ve duyduğunuzda kontrol altında tutmaya çalışın.
● Söyledikleri karşısında aşırı tepkilerden kaçının. Düşünceleri saçma olsa bile yargılamayın. Empati kurmaya çalışıp kişiyi anlamayı deneyin.
Paranoyak kişilerle anlaşmak ya da ortak bir noktada buluşmak oldukça zordur. Kişinin etrafındaki insanlara karşı duyduğu güvensizlik ve kendisine zarar verileceği düşüncesi onu yalnız kalmaya iter. Bu noktada aile ve arkadaşlarının rahatsızlığı olan kişiye güven telkin edecek şekilde yaklaşması gerekir.
Paranoid kişilerin aşırı öfke kontrol bozukluğu eğilimi göstermeleri cinayet ve yaralanmalara sebep olabilir. Hastalarla yaşayan insanların bu açıdan çok dikkatli olması ve mutlaka uzman kişilere başvurması gerekir.
Paranoid Kişilik Bozukluğu Nasıl Teşhis Edilir?
Paranoid kişilik bozukluğunun teşhisinde doktor hastanın hikayesi dinler ve fiziki muayenesini gerçekleştirir. Görülen semptomları tek tek inceler. Eğer rahatsızlıkla ilgili fiziki bulgular mevcutsa doktor tomografi, MR, alkol ve madde kullanımını tespit etmek amacıyla kan testi gibi çeşitli testler isteyebilir.
Çağımızın sorunu olan madde bağımlılığı hakkında bilmeniz gerekenleri https://www.erdempsikiyatri.com/ofke-kontrol-bozuklugu-nedir adresinden öğrenebilirisniz.
Fiziki bulguların mevcut olmadığı hastalar psikolog ya da psikiyatrist tarafından detaylı bir muayene edilir. Kişilik bozukluklarının tanısında en az iki belirtinin görülmesi gerekir. Bu semptomlar;
● Gerçeklik algısı
● İkili ilişkilerindeki davranışları
● Davranışların ve dürtülerin kontrolü
● Duygusal davranış biçimleridir.
Paranoid kişilik bozukluğu, duygu durum bozuklukları dışında farklı olarak algısal çarpıtma ve sanrılı düşüncelere neden olmaz. Uzmanlar bu hastalığı teşhis edebilmek için paranoid kişilik bozukluğu testi de dahil olmak üzere çeşitli değerlendirme araçlarını kullanırlar.
Paranoid Kişilik Bozukluğu Nasıl Tedavi Edilir?
Paranoid kişilik bozukluğu tedavi edilebilen bir rahatsızlıktır. Zor olan kısım hastanın rahatsız olduğuna ikna olması ve bunu kabullenmesidir. Hastayı fiziki muayene sonucu çıkan semptomları ile hastalığa ikna etmek kullanılan bir yöntemdir.
Bu rahatsızlıklarda hasta zamanla şizofreni belirtileri gösterebilir. Bulunduğu ortamdan güven duymuyorsa, öleceğinden ya da öldürüleceğinden korkuyorsa mutlaka gözetim altından tutulmalıdır.
Paranoid düşünce etkisinde kalmış bir insanın tedavi sırasında belli sanrılar ve güven problemi yaşaması olağandır. Bu durum bazen hastanın tedaviyi bırakmasına sebep olabilir. Böyle hastalarda tercih edilen yöntem psikoterapidir. Psikoterapi ile hastada kaybolan güven duygusu yeniden kazanılmaya çalışılır. Ayrıca sosyal iletişimi ve benlik saygısını geliştirme amacı güdülür. Fakat uzman tedavide başarıya ulaşamadıysa ve hastada akut paranoid sancılar görülüyorsa, hasta gözetim altına alınarak tedavi olabilir.
Paranoid rahatsızlıkta genellikle ilaç kullanılmaz. Ancak hasta, anksiyete ve depresyon gibi ilişkili rahatsızlıklardan şikayetçi ise ilaç kullanabilir.
Paranoid Kişilik Bozukluğu Tedavisi Ne Kadar Sürer?
Paranoid bozukluklar tedavi edilebilen hastalıklardır. Ancak tedavi süreci uzundur ve takip gerektirir. Hastalığın tedavisi için belli bir zaman vermek mümkün değildir. Rahatsızlığın etkileri yok olmaya başladıktan sonra bile koruyucu tedavi sürdürülür. Tedavi olumlu yönde ilerlese de kişinin sosyal hayata uyum süreci zaman alabilir. Yaşanılan rahatsızlıkların tedavisi ve yeniden hayata uyum sağlamanız için kliniğimiz doğru bir tercih olacaktır.
Kişilik bozuklukları konusunda Erdem Psikiyatri olarak uzman kadromuz en uygun tedaviyi belirleyecektir. Sağlığınıza kavuşmanız için sizi kliniğimizde ağırlamaktan memnuniyet duyarız.