Ritalin’in Yan Etkileri Var mıdır?
Ritalin dikkat eksikliği, hiperaktivite bozukluğu, odaklanma sorunları, dürtüsellik, dürtü bozukluğu, kronik yorgunluk, narkolepsi (günlük gerekli uyku alınsa bile uykusuz hissetme) gibi durumlarda reçete edilmektedir. Yetişkinlere ve gençlere de verilmekle birlikte daha çok dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan çocuklara tavsiye edilir ve aileler bu ilacı kullanma konusunda endişeli olabilir.
Doktor tarafından dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu durumunda tavsiye edilmesi halinde iyileşme sağlanmaktadır. Zaten doktorlar ilacın etkisini görebilmek için birkaç ayda bir kontrol eder. Diğer pek çok ilaçta olduğu gibi Ritalin kullanımında da yan etkiler oluşmaktadır. Ancak bilinmelidir ki bu yan etkiler herkeste oluşmamaktadır. Pek çok ilaçtan daha güvenli ve daha az yan etkili bir ilaçtır. Ritalin kullanımına bağlı oluşacak yan etkiler aşağıda belirtilmiştir.
Ritalin Yan Etkileri Nelerdir?
Ritalin kullanımının merkezi sinir sistemine, dolaşım sistemine, sindirim, üreme, kas ve iskelet sistemlerine olan yan etkileri aşağıda belirtilmiştir.
Fluoksetin Kullananlar İçin Önemli Bilgiler adlı makalemiz için tıklayınız.
1. Merkezi Sinir Sistemi
Ritalin kullanımının merkezi sinir sistemi üzerinde oluşturabileceği yaygın yan etkiler:
1. Görme sorunları,
2. Baş ağrısı,
3. Yüksek nabız,
4. Yüksek tansiyon,
5. Uyku sorunları,
6. Huysuzluk,
7. Huzursuzluk,
8. Sinirlilik,
9. Büyümeye olumsuz tepki,
10. Bağımlılık.
Endişeli bir karaktere sahipseniz ya da psikotik bozukluğunuz varsa Ritalin kullanımı, semptomlarınızı artırabilir.
Ritalin çocuklarda büyümeye olumsuz tepkiye, büyümede yavaşlamaya sebep olduğu için doktorunuz çocuğunuzun büyüme ve gelişimine dikkat etmelidir. Doktorunuz ilacı geçici olarak bırakacağınız bir “ilaç tatili” yapabilir. Bu dönemde büyüme sorunlarının aşılması ve çocuğun ilaç kullanmadığı dönemlerde nasıl davranacağını anlamak hedeflenir.
Ritalin kullanımının aniden kesilmesi yoksunluk belirtilerine sebep olabilir. Yoksunluk belirtileri arasında uyku problemleri, yorgunluk, depresyon sayılabilir. İlacı doktor kontrolünde, dozunu azaltarak bırakmak daha sağlıklı olacaktır.
Doz aşımı durumunda titreme ve şiddetli seğirme, duygu durum değişiklikleri, kafa karışıklığı,sanrılar, halüsinasyonlar, nöbet geçirme gibi yan etkiler görülebilir. Bu yan etkilerin görülmesi halinde en kısa sürede bir sağlık kuruluşuna başvurunuz.
2. Dolaşım Sistemi
Ritalin gibi uyarıcılar kullanmak dolaşım sisteminde sorunlara yol açabilir. Ritalin kullanımının dolaşım sisteminde sebep olabileceği yan etkiler:
1. El ve ayaklarda morarma,
2. Raynoud hastalığı belirtileri,
3. Kan basıncı ve nabız yüksekliği (huzursuzluk ve sinirliliğe sebep olabilir),
4. Kalp ritim bozukluğu,
5. Tansiyon ve kalp rahatsızlığı olanlarda kalp krizi ve felç riskini artırır,
6. Yapısal kalp anormalliği bulunanlarda ani ölümlere sebep olabilir,
7. Hapların ezilerek ya da damar yoluyla alınması damar tıkanıklığına sebep olabilir,
8. Doz aşımında kalp yetmezliği, inme, vücut ısısında yükselme görülebilir.
3. Sindirim Sistemi
Ritalin kullanımı iştahsızlık ve kilo kaybı durumlarına sebep olabilir. Bu yüzden Ritalin kullanırken beslenmenize dikkat etmelisiniz. Besleyici gıdalar tüketmeye, öğün atlamamaya dikkat etmelisiniz. Tüketeceğiniz yiyeceklerin ihtiyacınız olan besin değerlerine sahip olduğundan emin olabilmek için bir doktora başvurabilirsiniz. Aksi halde Ritalin kullanımı, malnütrisyona (vücudun ihtiyacı olan besini ve enerjiyi alamamasından kaynaklanan klinik durum) ve buna bağlı oluşan bozukluklara neden olabilir.
4. Üreme Sistemi
Ritalin, kullananlarda ağrılı ereksiyona ve uzun süreli ereksiyona sebep olabilir. Bu durum “priapizm” olarak adlandırılır. Tedavi edilmemesi halinde kalıcı hasarlar oluşabilir. Böyle bir yan etki görülmesi halinde doktora başvurmak gerekir.
5. Kas ve İskelet Sistemi
Ritalin kullanmaya yeni başlayanlarda iyi bir ruh hali, öfori (patolojik anlam taşıyan bir aşırı hoşnutluk durumu) gibi bir his yaşanabilir. Bu, günlük aktivitelerin yapılmasını kolaylaştırır. Uzun vadede Ritalin kullanımı kas problemlerine, kasılmalara, kramplara sebep olabilir. İlacın çok yüksek dozda alınması durumunda eklem, kas ağrısı, kas komplikasyonları oluşabilir.
Ritalin Gibi Uyarıcı İlaçları Kullananların Dikkat Etmesi Gerekenler
Ritalin gerekli durumlarda doktor tavsiyesi üzerine kullanıldığında prefrontal korteksin işlevini artırır. Prefrontal korteks dikkat, odaklanma, karar verme, bellek gibi alanları yönetir. Ritalin de bu bölgeyi hedefleyen bir ilaç olduğu için bu bölgeden kaynaklı sorunların çözülmesini sağlar. Ancak kırmızı reçeteyle satılan bu ilacın yalnızca dikkat, odaklanma, hiperaktivite, kontrol bozuklukları gibi durumlarda kullanılması, prefrontal korteks işlevini artırır.
Ayrıca gerekli dozun ayarlanamaması halinde ciddi yan etkileri vardır. Öğrenciler yoğun sınav haftalarında bu ya da başka uyarıcı ilaçları kullanmaya yönelebilirler. Ancak Ritalin kullanımına sebep olacak bir bozukluk yoksa ilacın tedavi edeceği bir durum da yoktur ve yalnızca Ritalin yan etkileri görülür.
İlacın bu durumlarda dikkati ve odaklanmayı artırması için yüksek dozda kullanılması gerekir. İlacın uyarıcı özelliğinin görülebileceği bu yüksek doz, aynı zamanda bağımlılık oluşumuna da sebep olacak doz miktarıdır. İlacın uyarıcı özelliğini etkinleştirmek için yüksek doza başvuran öğrenciler, bağımlılığa ve ilacın etken maddelerinin ciddi yan etkilerinin oluşumuna da sebep olurlar.
Doktor kontrolü dışında Ritalin kullananlar, uzun vadede –ve hatta belki ilk kullanımda bile- bilişsel işlevlerin hasar görmesi, beyindeki kimyasalların dengesinin bozulması ve buna bağlı gelişen bozukluklarla karşılaşır.